Η ιστορία των καρτών Ταρώ στο πέρασμα των αιώνων!
Αναρίθμητες ώρες μελέτης αφιερώθηκαν, και πολύ μελάνι χύθηκε μέσα στους τελευταίους τρεις αιώνες από μελετητές και λόγιους του δυτικού κόσμου, στην προσπάθειά τους να ανιχνεύσουν, να προσεγγίσουν και να αποκρυπτογραφήσουν μια σειρά συμβολικών Καρτών που έχει φτάσει ως τις μέρες μας με την ονομασία Ταρώ.
Τι ακριβώς είναι αυτές οι Κάρτες; Ένα απλό μέσο διασκέδασης; Ένα καλό και αξιόπιστο εργαλείο μαντικής; Ή ένα πολύπλοκο σχέδιο εικόνων και συμβόλων που ανοίγει τις πύλες για την αποκάλυψη άλλων κόσμων; Ποιος τις πρωτοσχεδίασε; Από πού κατάγονται;
Κανείς δεν είναι απολύτως σίγουρος για την πραγματική προέλευσή τους. Σκόρπια ίχνη τους εντοπίστηκαν σε πίνακες-εικόνες των βασιλικών οίκων της Γαλλίας και της Ισπανίας κατά τον 14ο αιώνα, Σε πιο ολοκληρωμένη απόδοση βρίσκονται για πρώτη φορά κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα στο Μιλάνο -στην Ιταλία- με εμβληματικά σύμβολα της οικογένειας των Βισκόντι-Σφόρτσα και με το όνομα tarocchi. Ωστόσο, αρκετοί πιστεύουν πως η καταγωγή τους είναι πολύ παλαιότερη των αρχικών ευρημάτων, καθώς συμβολικές απεικονίσεις τους εντοπίζονται αναλλοίωτες σε κατά πολύ προγενέστερα έργα.
Η γοητεία που οι κάρτες αυτές άσκησαν στους μελετητές τους, προκάλεσαν πολλές και συχνά αντικρουόμενες απόψεις για την προέλευσή τους. Αν και έγιναν πλατιά γνωστές ως κάρτες για ψυχαγωγικά χαρτοπαίγνια και μαντική, ο βαθύς συμβολισμός που αναδύεται από αυτές έπλεξε το μυθικό υπόβαθρο της ιστορίας τους.
Ο Σάμιουελ Βέλερ Σίνγκερ, στο έργο του «Έρευνα στην Ιστορία των Χαρτοπαίγνιων», υποστηρίζει την άποψη ότι τα Ταρώ έφτασαν στην Ευρώπη από την Ινδία, μέσω Αραβίας. Ίσως οι κάρτες των Ταρώ να ήταν τμήμα της μαγικής και φιλοσοφικής γνώσης που άνθιζε στις μυστικιστικές σχολές της Συρίας και που διαφυλάχτηκε από τους Ναΐτες Ιππότες κατά την επιστροφή τους στην Ευρώπη. Προκειμένου να αποφύγουν τους διωγμούς, έκρυψαν μέσα σε κάρτες ψυχαγωγίας και χαρτοπαιξίας, υπό μορφή συμβόλων, τις διδαχές των μυστηριακών τους βιβλίων.
Η άποψη αυτή δεν αντίκειται απόλυτα στη θεωρία άλλων ερευνητών που υποστηρίζουν πως τα Ταρώ έφτασαν στην Ευρώπη με τους Τσιγγάνους, που τις χρησιμοποιούσαν ως μέσο μαντείας. Οι απόψεις όμως διίστανται σε ό,τι αφορά στο δρόμο που ακολούθησαν οι περιπλανώμενοι Τσιγγάνοι και στην πραγματική καταγωγή τους.
Ο Σάμιουελ Ρόμπερτς, στο έργο του «Οι Γύφτοι», παρουσιάζει την άποψη πως η ονομασία Γύφτοι προέρχεται από το Αιγύπτιοι. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε έναν περίεργο μύθο, μετά την καταστροφή του Σεράπειου στην Αλεξάνδρεια (391 μ.Χ.), μία μεγάλη ομάδα ιερέων συγκεντρώθηκε με σκοπό να διασώσει τα μυστικά των τυπικών του Σέραπι. Οι πολύτιμοι τόμοι που σώθηκαν από την καμένη βιβλιοθήκη, το Βιβλίο του Θωθ (Ταρώ), περιπλανήθηκαν μαζί με τους απόγονους αυτών των ιερέων, τους Γύφτους, σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο, προικίζοντάς τους με μια κληρονομιά γεμάτη μαγεία και μυστήριο.
Σε αυτή τη θεωρία ο Κουρ ντε Γκεμπελέν, στο έργο του Monde Primitife, στηρίζει τον ισχυρισμό πως η λέξη Ταρώ παρέρχεται από δύο αιγυπτιακές λέξεις, από τη σύνθεση του Ταρ, που σημαίνει «δρόμος» και του Ρω, που σημαίνει «βασιλικός», δηλαδή τα Ταρώ αποτελούν το Βασιλικό Δρόμο προς τη Σοφία. Και συνεχίζοντας την υπόθεσή του, συσχετίζει την κερασφόρα Αρχιέρεια των Ταρώ με την Ίσιδα, το Αστέρι των Καρτών με τον Σείριο, και πλήθος άλλων συμβόλων που περιέχονται στις Κάρτες με την αρχαία αιγυπτιακή λατρεία.
Ωστόσο, τα ίχνη των τσιγγάνικων φυλών ιστορικά παραπέμπουν στα βάθη της Περσίας, απ΄όπου σταδιακά πέρασαν στην Ευρώπη. Έτσι, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως τα Ταρώ κρύβουν τη σοφία της Ανατολής, την πρωτότυπη διδασκαλία της Ατλαντίδας που διασώθηκε μέσα σε αυτές τις Κάρτες, προς χρήση όλων των μετέπειτα γενεών. Με αυτό το έργο επιφορτίστηκαν οι Τσιγγάνοι, οι Βοημοί, που διέδωσαν το «παιχνίδι» των Ταρώ στο δυτικό κόσμο.
Άλλοι, πάλι, υποστηρίζουν πως τα Ταρώ είναι εβραϊκής καταγωγής, καθώς ταυτίζονται αριθμητικά τα γράμματα του εβραϊκού αλφάβητου με τις κάρτες Δύναμης των Ταρώ, ή διαφορετικά με τη Μεγάλη Αρκάνα, χτίζοντας μεταξύ των δύο μία γέφυρα αντιστοιχιών που ποικίλει από ερευνητή σε ερευνητή.
Όποια, όμως, και αν είναι η προέλευση των Ταρώ, αναμφίβολα έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης και μελέτης για πολλά φιλοσοφικά ρεύματα επί σειρά αιώνων στο δυτικό κόσμο, που αναζητούν μέσα στον πολυδιάστατο συμβολισμό των εικόνων τους της γνώση της Δημιουργίας.
Η Αδελφότητα των Ροδόσταυρων χρησιμοποιεί τα Ταρώ ως ένα ζωτικό στοιχείο της ροδοσταυρικής διδασκαλίας, καθώς μέσα στις κάρτες περιέχονται σύμβολα που παραπέμπουν στα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι Τέκτονες.
Οι μελετητές της Καββάλα και του αρχέτυπου του Δέντρου της Ζωής εντυπωσιάζονται από της συσχέτιση και τη διαδοχή των καρτών, οι οποίες, ανάλογα με τη σειρά που θα τοποθετηθούν, μπορούν να διηγούνται και μία διαφορετική ιστορία. Με τη σειρά τους οι λάτρεις της πυθαγόρειας αριθμολογίας περνούν ατέλειωτες ώρες συσχετίζοντας τους αριθμούς των καρτών με τις εικόνες που αυτές απεικονίζουν.
Λέγεται, πως οι αληθινοί θεματοφύλακες των Ταρώ, στην προσπάθειά τους να διασώσουν αυτό το θησαυρό της σοφίας από την κακή χρήση των αδαών, εσκεμμένα άλλαξαν τη σειρά αρίθμησης κάποιων καρτών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μέσα στους αιώνες μεγάλη σύγχυση και διάσταση απόψεων σε ό,τι σχετίζεται με τον αποσυμβολισμό και την ερμηνεία τους.
Είναι αξιοσημείωτο πως τα συμπεράσματα του λόγιου και αρχαιολόγου Κουρ ντε Γκεμπελέν, της πρώτης χρονικά αυθεντίας επάνω στα Ταρώ, αμφισβητήθηκαν από τον Ελιφάς Λεβί, του οποίου η κατάταξη των καρτών απορρίφθηκε με τη σειρά της από τον Άρθουρ Έντουαρντ Γουέιτ και τον Πολ Φόστερ Κέιζ, που υποστηρίζουν ότι το σύστημά του αποπροσανατόλιζε τους μελετητές.
Όσοι ακολούθησαν τη γραμμή κατάταξης και αντιστοίχισης του Λεβί, όπως οι Ζ.Ε. Παπύς, Κριστιάν, Δρ. Γ. Γουέστκοτ και Συρέ, θεωρούνταν ως μεταρρυθμιστές των Ταρώ, μέχρι που ήρθε η αναθεωρημένη έκδοση του Άρθουρ Ε. Γουέιτ που χρησιμοποίησε εικόνες φιλοτεχνημένες από την Πάμελα Κόλμαν Σμιθ.
Μέσα στον τελευταίο αιώνα έχει εκδοθεί πληθώρα πακέτων καρτών Ταρώ, με πολυποίκιλο συμβολισμό και αντιστοιχίσεις. Ενδεικτικά και μόνο θα μπορούσαν να αναφερθούν τα ιστορικά αρχαιότερα Ταρώ των Βισκόντι-Σφόρτσα και τα Ταρώ των Βοημών, καθώς και τα πιο σύγχρονα του Γκραντ Ετέιλα, του Ταβαγκλιόνε, του Όσβαλντ Γουίρτ, της Χρυσαυγής, του Α. Ε. Γουέιτ, του Πολ Φόστερ Κέιζ, του Άλιστερ Κρόουλ, του Ιερού Ρόδου, της Μόργκαν Γκριρ, του Υδροχόου, των Μαγισσών και πλήθος άλλων που κατακλύζουν το χώρο.
Αν κατορθώσει κανείς να υπερβεί τις αντιφάσεις και συγκρούσεις που οι διάφοροι μελετητές του είδους μεταδίδουν, μπορεί να έρθει άμεσα σε επαφή με τη μαγεία που αναδύεται από τις 78 αυτές κάρτες και να εξασφαλίσει ένα ταξίδι πνευματικής αναζήτησης μέσα από τα αρχέτυπα σύμβολά τους. Πρόκειται για μια αναζήτηση που σχετίζεται τόσο με το Σχέδιο της Δημιουργίας όσο και με την εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας και του καθενός ξεχωριστά, για μια αναζήτηση που μπορεί, ίσως, να ανοίξει νέους ορίζοντες, νέους κόσμους.
Είναι ένα εγχείρημα απόλυτα ασφαλές και μαγευτικό, καθώς μέσα από τις εικόνες των Ταρώ, και ιδιαίτερα των 22 εικόνων της Μεγάλης Αρκάνα, ξετυλίγεται το νήμα της εσωτερικής γνώσης του εαυτού και του Κόσμου.
Aυτά σαν μια γρήγορη αναδρομή στο παρελθόν.
Από καθαρά ιστορικής πλευράς οι ημερομηνίες που σημαδεύουν την εξελικτική πορεία της Ταρω είναι οι ακόλουθες:
1377 – Ο Γερμανός μοναχός Johannes αναφέρει την ύπαρξη ενός καρτοπαίχνιδου με το όνομα Ludas Cartarum. Κανείς δεν γνωρίζει σήμερα τους κανόνες ή τις κάρτες αυτού του παιχνιδιού. Το αν η προέλευσή του σχετίζεται με τις σταυροφορίες ή τους Ναΐτες Ιππότες παραμένει θέμα αμφιλεγόμενο. Θεωρείται παρ’ όλα αυτά προπομπός της τράπουλας Ταρω.
1379 – Ο χρονικογράφος Covelluzzo αναφέρει τη γοργή διάδοση ενός καρτοπαίχνιδου σ’ όλη την Ευρώπη.(Naipes)
1392 – Χειροποίητες κάρτες κατασκευάζονται από τον Jacquemin Gringonneur για το βασιλιά Κάρολο IV της Γαλλίας. Δεκαεφτά από αυτές τις κάρτες διασώζονται σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού.
1422 – Γραπτές αναφορές κάνουν λόγο για 22 κάρτες Trionfi που σχεδιάζονται σύμφωνα με την Ερμητική αντίληψη που εισάγει στην Ιταλία ο Marsilio Ficino. Σύμφωνα με τον μεταφραστή του Corpus Hermeticum, για να εξισορροπηθούν οι δυσμενείς αστρολογικές δυνάμεις και οι ψυχοφυσικές διαταραχές, μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει σύμβολα. Οι Trionfi εξυπηρετούσαν αυτόν το σκοπό.
1450 – Άγνωστος καλλιτέχνης σχεδιάζει για τον άρχοντα του Μιλάνου Francesco Sforza κάρτες πανομοιότητες με αυτές που περιλαμβάνει σήμερα η τράπουλα Ταρω. Οι Trionfi ενώνονται με τις υπόλοιπες 56 αριθμημένες κάρτες σχηματίζοντας τη γνωστή μας τράπουλα με τα 78 χαρτιά.
1631 – Η Μασσαλία έγινε με βασιλικό διάταγμα κέντρο καρτοτεχνίας, με εξαγωγές σ’ όλη την Ευρώπη. Οι κάρτες που σχεδιάστηκαν εκεί αποτέλεσαν τη σημερινή αποδεκτή βάση όλων των υπόλοιπων σειρών.
1781 – Ο Court de Gebelin γράφει στο πολύτομο βιβλίο του Αρχέγονος Κόσμος πως τα Ταρώ προέρχονται από ένα αρχαίο αιγυπτιακό βιβλίο μυστικής σοφίας, το Βιβλίο του Θωθ. Οι θεωρίες του αν και αστήριχτες προκάλεσαν τρομερό ενδιαφέρον για τα Ταρώ, κυρίως σαν μαντικό μέσο!
1896 – Μεταφράζεται στα Αγγλικά το Δόγμα και Τυπικό του Ελιφάς Λεβί από τον A. E. Waite και έτσι εισάγονται οι καβαλιστικές ερμηνείες του Γάλλου αποκρυφιστή στις εσωτερικές σχολές της Βρετανίας.
1910 – Ο Waite εκδίδει το The Pictorial Key to the Tarot.
1η Μαρτίου 1933, ο Carl Jung μίλησε για την Ταρώ κατά τη διάρκεια ενός σεμιναρίου που διεξάγει για την ενεργό φαντασία, αποδεικνύοντας ότι ήταν λίγο πιο εξοικειωμένος με αυτές τις εικόνες συμβόλων στην εσωτερική εξέλιξη του ανθρώπου και τους τρόπους με τους οποίους αυτά αφυπνίζουν τη συνείδηση.
1944 – Ο Άλιστερ Κρόουλ εκδίδει το Βιβλίο του Θωθ μαζί με μια νέα τράπουλα Ταρώ (σχεδιασμένη από τη Frieda Harris) που διακρίνετε για την πολυπλοκότητα και την πρωτοτυπία της!
