Ο χρυσός αιώνας της βυζαντινής τέχνης
Ο χρυσός αιώνας της βυζαντινής τέχνης
Ο ιστορικός Προκόπιος θεωρεί την εποχή του Ιουστινιανού ως περίοδο θεμελειώσεως και ανανεώσεως. Αυτοί οι χαρακτηρισμοί φυσικά δικαιολογούνται απόλυτα από τα ασύγκριτα αριστουργήματα. Οι αρχιτέκτονες εδημιούργησαν τον μνημειακό διάκοσμο. Αν και διασώζεται αποσπασματικά, δεν αμφιβάλλει κανείς ότι αντανακλεί τη δόξα του. Η παλαιότερη εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ίδρυμα του Κωνσταντίνου, καταστράφηκε κατά τη στάση του Νίκα και η νέα εκκλησία αρχισε να κτίζεται στις 23 Φεβρουαρίου του 532 και οι εργασίες διήρκησαν πέντε χρόνια, ένδεκα μήνες και δέκα ημέρες και τελικά εγκαινιάσθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 532 μ.Χ. Παρά τους σεισμούς τις πυρκαγιές και τις μετατροπές, η Αγία Σοφία έμεινε στην ιστορία, ως μνημείο της ευσέβειας του Ιουστινιανού μάρτυρας του βυζαντινού μεγαλείου και της ιδιοφυίας των δύο αρχιτεκτόνων του.
Και σήμερα ακόμη, η ομορφιά του εσωτερικού, έτσι όπως τουλάχιστον τον περιέγραψαν πολλοί βυζαντινοί συγγραφείς, καταπλήσει κυριολεκτικά τον επισκέπτη, ο οποίος πιστεύει ότι βρίσκεται σε ενα κτίριο εξαυλωμένο.. Το ιδιοφυές σύστημα της κατασκευής , η διαμόρφωση των επιφανειών και το σύστημα του φυσικού φωτισμού, επιτείνουν την εξαύλωση των όγκων. Υπάρχουν άλλωστε εκατό παράθυρα που στέλνουν άμεσο φως στο κεντρικό τμήμα του μεσαίου κλίτους, ενω στη βάση του τρούλου σαράντα παράθυρα το ένα δίπλα στο άλλο, δημιουργει ένα διάχυτο φως έχοντας την εντύπωση ότι ο τρούλος αιωρείται. Ο χώρος δεν χάνει ποτέ την ισορροπία του, την αίσθηση της μορφής του Θεού ή σε κάποιο στοιχείο φόβου που επιβάλλει επιτακτικά η παρουσία του Θεού. Η Αγία Σοφία δεν είναι μόνο ένα σύμβολο. Είναι κάτι περισσότερο. Δεν είναι μόνο ένα σύμβολο των ελληνικών ιδεωδών, που από την πρώτη σύλληψή τους δεν έπαψαν ποτέ να αποβλέπουν στο μεγαλείο του ανθρώπου, ως προσωπικότητας , ως ατόμου. Εδώ δημιουργήθηκε ένας χώρος θείος. Όπου διαπερνά τον γήινο χώρο, όπως η φλόγα του κεριού το σκοτάδι. Για πρώτη φορά στην ιστορία διαμορφώθηκε ένας χώρος κατάλληλος. Κατάλληλος για το μυστήριο του Θεού και για το μυστήριο της Ενανθρωπίσεως. Σαν ένα είδος μουσικής με άμορφη μορφή που προεκτείνεται προς τα πάνω σκοτεινή και μυστηριώδης, φωτεινή και χαρούμενη..
Αριστείδης Ανδρέου-“Καίσαρας”
