Περνώντας από τον μύθο στον λόγο!
Η εξέλιξη που οδήγησε στη γένεση της ελληνικής φιλοσοφίας τον 6ο αιώνα π.Χ., έχει χαρακτηριστεί το πέρασμα από το μύθο στο λόγο. Επισημαίνει ότι: ‘Όσον αφορά τους μύθους, που εξηγούν τη δημιουργία του κόσμου ή κάποια φυσικά φαινόμενα, εμφανίζονται θεωρίες διατυπωμένες από συγκεκριμένους στοχαστές. Ότι οι ενδείξεις και τα επιχειρήματα είναι αυτά που όταν διατυπώνονται με λογική και συνέπεια, πείθουν χωρίς αμφισβήτηση.
Πολλά από τα επιχειρήματα των Προσωκρατικών μπορεί να τα βρίσκουμε ορθά ή λανθασμένα, κατάλληλα ή άτοπα, ή και παραπλανητικά, δεν παύουν όμως να είναι επιχειρήματα που δεν έλλειψαν από τη φιλοσοφία ούτε στα πρώτα της στάδια ούτε σε πιο προχωρημένα, αφού και στην πρώιμη ελληνική φιλοσοφία δύσκολα μπορούμε να ξεχωρίσουμε την μεταφορική από την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας και μάλιστα όταν περιπλέκεται με τους μύθους που αφθονούν στην ελληνική ιστορία και μυθολογία. Σε επίπεδο βέβαια των φυσικών κυρίων Προσωκρατικών στοχασμών, πρέπει να επισημάνουμε, ότι οι θεωρίες αυτές είναι βασισμένες σε παρατηρήσεις εμπειρικών δεδομένων, που ανιχνεύεται και σε ποιητικά έργα της ποιητικής παράδοσης, σε επίπεδο θεωρητικών στοχασμών, που μπορεί να είναι λανθασμένες όχι όμως και μη ορθολογικές.
Άλλωστε, ο αρχαίος κόσμος είχε ένα περιορισμένο φυσικό εμπειρικό υλικό και δεν διατύπωνε με μαθηματικό τρόπο τις προτάσεις του, ενώ οι φιλόσοφοι έπρεπε μαζί με τη θεωρία τους να οικοδομήσουν και τη φιλοσοφική γλώσσα και την επιστημονική ορολογία και τον κριτικό λόγο. Ας θυμηθούμε ότι από τους Προσωκρατικούς διατυπώθηκαν έννοιες, όπως, για τη φύση ,άτομο, άπειρο, κόσμος, κενό,κίνηση, αριθμός ,πλήθος, σταθμίζοντας το μέγεθος και τη σημασία του στοχασμού τους συμβάλλοντας αποφασιστικά στην εξέλιξη του ελληνικού και ευρωπαϊκού πνεύματος. Σημαντικός επίσης υπήρξε και ο ρόλος της θρησκείας στην προσωκρατική φιλοσοφία, καθώς πολλοί στοχαστές της περιόδου επηρεάζονται από θεολογικά ενδιαφέροντα κατά την διατύπωση των θεωριών τους, χωρίς να γίνεται μια υπερτίμηση του θεολογικού παράγοντα, διατηρώντας τη σημασία και τη συνοχή τους.
Αριστείδης Ανδρέου-“Καίσαρας”
